Eğer yeni iş fırsatları arıyorsanız, Kırgızistan sizin için doğru seçim olabilir. Kırgızistan hala sanayisini modernleştirmeye çalışıyor ve bu nedenle yabancı yatırımlar arıyor. Kırgızistan bunu kendi başına yapamaz ve sizden gelecek biraz yardım memnuniyetle karşılaşacaktır. Ancak, Kırgızistan’daki iş kurallarının sizin alışkın olduğunuz kurallardan farklı olabileceğini bilmelisiniz. Kültür farklıdır ve alışkanlıklar şüphesiz sizin alışkanlıklarınızla aynı değildir. Bu nedenle, Kırgızistan’ın iş mantığı hakkında birkaç temel kuralına aşina olmanız gerekir. Böylece, gezinizin başarılı olması şansını arttıracaksınız.
Bilmeniz gereken ilk husus, Kırgızistan’ın eski Sovyet Bloğunun en fakir ülkelerinden biri olduğudur. Bunun başlıca sebebi, Kırgızistan'ın doğal kaynaklara sahip olmamasıdır. Son yıllardaki büyümenin tek nedeni, tarımın iyileşmiş olmasıdır. Bu nedenle Kırgızistan, tarım sektörünü geliştirmek istemektedir. Dolayısıyla, eğer ekonomik büyümeyle bağlantılı alanlara yatırım yapmak istiyorsanız, buna bir şans verin. Ancak, alanınız Kırgızistan'ın (en azından şimdilik) ihtiyaç duymadığı bir alansa, birkaç yıl daha beklemelisiniz. Kırgızistan o kadar zengin olmasa da, insanları gururludur ve bir görüşme ayarlamak güç olabilmektedir. Bunu kabalık olarak algılamayın. Kırgızistan’da insanların iş yapma yöntemi budur. Aramanıza veya e-postanıza yanıt alana dek birkaç hafta beklemeniz gerekebilir ve bir yanıt alsanız dahi, görüşmenin ayarlanması ve teyit edilmesi de belirli bir zaman alacaktır. Ayrıca, ansızın ve belirgin herhangi bir sebep olmaksızın görüşmenin iptal edilmesini de bekleyebilirsiniz. Kırgızistan’ın iş insanlarıyla işleri hızlı bir şekilde halletmenin herhangi bi yolu olmadığı için sabretme kabiliyetinizi geliştirmelisiniz. Ticari amaçlarla Kırgızistan’a seyahat ettiğinizde, iletişim biraz sorun olabilir. Tüm ortaklar İngilizce bilmemektedir ve bu da potansiyel olarak bir sorundur. Elbette, bir tercüman tutarak bu sorunu çözebilirsiniz. Rusça bilmek de bir çözüm olabilir; ancak, bunun çok yaygın olmadığını hepimiz biliyoruz. Tercüman en iyi seçeneğinizdir. Tahmin edebileceğiniz üzere, dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi, Kırgızistan’da da iş görüşmelerinde bir kıyafet kodu vardır. Klasik kıyafetler giymeniz gerekir. Erkekler takım elbise giyer ve kravat takar; kadınların ise takım, elbise veya etek giymesi gerekir. Fakat kadınlar için birkaç ekstra kural daha vardır. Tüm kıyafetler fazla açık olmayan makul kıyafetler olmalıdır ve etek ya da elbise dizleri örtecek uzunlukta olmalıdır. Önemli olan nokta mümkün olduğunca makul olmaktır. Görüşme odasına girdiğinizde, heyeti düzgün bir şekilde nasıl selamlayacağınızı bilmelisiniz. Tek yapmanız gereken, göz teması kurarak sıkı bir şekilde tokalaşmaktır. Bu, gücün göstergesidir. Ayrıca, belirli bir sırayla insanlarla tokalaşmayı unutmayın. Daima heyetin kıdemli üyelerinden başlamalı ve kıdem sırasına göre büyükten küçüğe doğru devam etmelisiniz. Aksini yapmanız halinde bu, kabalık olarak algılanacaktır. Ayrıca, müstakbel iş ortaklarınızla tanıştığınızda, iş kartvizitinizi sunmalısınız. Heyet üyeleri de aynısını yapacaktır. Fakat başarılı bir işlem şansınızı arttırabilecek bir husus daha vardır. Kırgızistan’a gitmeden önce, arkada Rusça versiyonunu da içeren yeni iş kartvizitleri bastırmalısınız. Böylelikle, saygınızı belli edersiniz. Yabancı heyetin kimliğinizi anlamasını arzu edersiniz. Heyet üyelerinin kartvizitlerini aldığınızda hemen bir kenara koymayın. Bir göz atın ve isterseniz onaylar şekilde kafanızı sallayın. Bu, kartlarda yazılanları gerçekten okuduğunuzu gösterir. Kafanızı karıştırabilecek bir husus ise Kırgızistan’daki iş insanlarının ne kadar dolaylı davrandıklarıdır. Genellikle, batılı insanlar çok daha dolaysız davranırlar ve iş söz konusu olduğunda, herhangi bir anlaşılmazlık olmaması gerektiğini düşünürüz. Söylemeniz gerekeni söyler ve devam edersiniz. Diğer taraftan Kırgızistan’da aynı stratejiyi bulamayacaksınız. İnsanlar genellikle dolaylı davranırlar ve çözülmesi sizin için genellikle bir veya iki görüşme alan hususlar, Kırgızistan’a gittiğinizde çok daha fazla zamanınızı alabilir. Ancak, bu konuda yapabileceğiniz bir şey yoktur. Sabırlı olmalı ve işlerin gidişatını görmek için beklemelisiniz. Acele etmenin size bir faydası olmayacaktır. Kırgızistan nüfusunun çoğunluğunun Müslüman olduğunu öğrenmek sizi şaşırtabilir. Şaşırmak kelimesini özellikle kullandık; zira Kırgızistan’da insanların yemek yanında alkol tükettiklerini sıklıkla fark edeceksiniz. Müslümanların alkol kullanmadıkları herkesin malumudur. Yine de, Kırgızistan’daki Müslüman toplumu diğer ülkelere göre daha liberaldir. Aynı zamanda daha laiktir. Tipik Müslüman uygulamalarının pek çoğu Kırgızistan’da hiç mevcut değildir; fakat işlerin değişmesi kaçınılmazdır. Kırgızistan eski bir Sovyet ülkesidir. Tahmin edebileceğiniz üzere, insanlar katıdır ve daima başlarını dik tutarlar. Kırgızlar için saygı ve itibar çok önemli iki husustur ve bunlar daima öncelikli olmalıdır. Bu nedenle daima kararlı olmalı ve her adımı kabul etmemelisiniz. Bir yandan kimseyi gücendirmemeyi başararak, güç gösterisinde bulunmanız gerekir. Eğer onlar katıysa, siz de katı olmalısınız. Eğer esneklerse, siz de aynı şekilde karşılık vermelisiniz. Önemli olan nokta, Kırgızların ne anlatmaya çalıştıklarını anladığınız sürece iş geziniz başarılı olacaktır. Esasen, Kırgızlar güçlü insanlardır ve bunu kendileri için bir kayıpla sonuçlanacak olsa dahi size göstereceklerdir. Kırgızların birbirlerine ve kendilerine olan saygısı diğer tüm ticari işlemlerden daha önemlidir ve bu nedenle, saygısız olarak algılanmamaya gayret edin. Bunun dışında, herhangi bir sorun olmayacaktır.